Cạnh tranh hoàn hảo

I. CẤU TRÚC THỊ TRƯỜNG

Các nhà kinh tế phân chia cấu trúc thị trường dựa trên hành vi của các doanh nghiệp trong vệc ra quyết định giá và lượng cung trong nền kinh tế. Trong mỗi thị trường, hành vi và mô hình ra quyết định của các doanh nghiệp là tương tự nhau. Sự khác biệt giữa các doanh nghiệp có thể nhận diện thông qua đường cầu và năng lực thị trường của mỗi doanh nghiệp.

1. PHÂN LOẠI THỊ TRƯỜNG

Cấu trúc thị trường được phân chia dựa vào:

ª  Số lượng người mua và bán trên thị trường: nhiều hay ít.

ª  Đặc trưng của sản phẩm: sản phẩm đồng nhất (tương tự nhau), sản phẩm phân biệt, tiêu chuẩn, hay sản phẩm duy nhất (không có sản phẩm thay thế).

Trên cơ sở đó, thị trường được phân chia thành: (1) cạnh tranh hoàn hảo; (2) bán cạnh tranh (cạnh tranh mang tính độc quyền); (3) bán độc quyền (độc quyền mang tính cạnh tranh); (4) độc quyền.

(1) Thị trường Cạnh tranh hoàn hảo có vô số người mua và bán, sản phẩm trên thị trường là tương tự nhau và không có rào cản thị trường đối với việc gia nhập hay rút lui khỏi ngành.

(2) Ở một cực khác trong cấu trúc thị trường, đó là độc quyền. Một thị trường chỉ có một doanh nghiệp, là người bán duy nhất một sản phẩm hay dịch vụ (chẳng hạn, công ty điện lực). Sản phẩm mà doanh nghiệp độc quyền bán là duy nhất và không có sản phẩm thay thế.

(3) Bán cạnh tranh được đặc tính bởi vô số người bán các sản phẩm khác nhau (quần áo, đồ dùng gia đình, sách,…). Sự khác biệt sản phẩm dựa trên nỗ lực đổi mới và chi phí bán hàng. Các doanh nghiệp mới gia nhập vào thị trường khá dễ dàng.

(4) Sau cùng, thị trường bán độc quyền chỉ có vài người bán. Vì vậy, các quyết định về giá và lượng cung là phụ thuộc lẫn nhau. Mỗi doanh nghiệp chịu ảnh hưởng từ các quyết định của đối thủ. Sản phẩm có thể là tiêu chuẩn (thép, nhôm,…), hay phân biệt (xe máy, máy tính,…). Nhìn chung, sự gia nhập ngành của các công ty mới là rất khó khăn.

2. CẠNH TRANH TRONG CẤU TRÚC THỊ TRƯỜNG

Như đã đề cập ở trên, các doanh nghiệp trong mỗi thị trường có hành vi tương tự nhau. Do đó, chúng ta sẽ phân tích hành vi của doanh nghiệp thông qua phân tích cạnh tranh.

Các yếu tố cạnh tranh trong cấu trúc thị trường được đánh giá trong bảng dưới đây.

Cấu trúc thị trường phân chia thị trường thành hai hình thái thị trường cơ bản: thị trường cạnh tranh hoàn hảo và thị trường cạnh tranh không hoàn hảo (bao gồm: bán cạnh tranh, bán độc quyền, độc quyền). Các đặc trưng của hai hình thái thị trường này có thể tóm tắt trong biểu đồ dưới đây:

II. ĐƯỜNG CẦU CỦA DOANH NGHIỆP

Một thị trường cạnh tranh hoàn hảo được đặc tính bởi:

ª  Nhiều người mua và bán,

ª  Sản phẩm đồng nhất (tương tự nhau),

ª  Không có rào cản thị trường và

ª  Thông tin thị trường là hoàn hảo.

Thực tế, thị trường cạnh tranh hoàn hảo có vô số người mua và bán một sản phẩm. Khi đó, người mua và người bán là người nhận giá và mức giá này do quan hệ cung cầu thị trường xác định.

Biểu đồ dưới đây minh họa mối quan hệ giữa đường cầu thị trường và doanh nghiệp. Giá cân bằng được xác định thông qua quan hệ cung cầu thị trường. Từ khi, sản lượng của doanh nghiệp chỉ chiếm một phần rất nhỏ so với tổng sản lượng của thị trường cho nên mỗi doanh nghiệp không thể tác động vào giá thị trường. Vì thế, doanh nghiệp có đường cầu sản phẩm là co giãn hoàn toàn tại mức giá thị trường.