Kinh doanh quốc tế

Khái niệm và phân loại kinh doanh dịch vụ quốc tế

Posted on by admin

1. Khái niệm

Dịch vụ là hình thức lấy lao động sống để đáp ứng đầy đủ yêu cầu của cuộc sống và sản xuất, thông qua phương thức nào đó để nâng cao các hoạt động kinh tế và mức sống con người. Đồng thời dịch vụ cũng là sản phẩm của sức sản xuất và trình độ khoa học kỹ thuật của con người đã đạt đến một trình độ nhất định.

Trong kinh tế học hiện đại, dịch vụ được hiểu là bao gồm những hoạt động của các ngành, các lĩnh vực tạo ra tổng sản phẩm quốc nội (GDP) hay tổng sản phẩm quốc dân (GNP), trừ các ngành sản xuất các sản phẩm vật chất như công nghiệp, lâm nghiệp và nông nghiệp, ngư nghiệp.

Như vậy có thể hiểu dịch vụ quốc tế là toàn bộ các hoạt động diễn ra giữa hai hay nhiều quốc gia trên các lĩnh vực như vận tải (gồm vận tải đường sắt, hàng không đường biển…), thông tin, bưu chính viễn thông, và các lĩnh vực hoạt động khác như ngân hàng, tín dụng bảo hiểm tư vấn… Giữa dịch vụ và sản phẩm có sự khác nhau cơ bản, do đó hoạt động kinh doanh dịch vụ cũng khác với hoạt động kinh doanh của các ngành sản xuất vật chất (hay kinh doanh sản phẩm). Sự khác nhau đó được thể hiện ở những điểm chủ yếu sau đây:

  • Hoạt động của những ngành sản xuất vật chất tạo ra các sản phẩm vật chất. Các sản phẩm này có tính chất cơ, lý, hoá học với tiêu chuẳn kỹ thuật đã được tiêu chuan hoá. Còn hoạt động dịch vụ thì không thể xác định hoặc khó có thể xác định cụ thể bằng tiêu chuẳn kỹ thuật, bằng các chỉ tiêu chất lượng được lượng hoá cụ thể và rõ ràng. Nói một cách tổng quát là sản phẩm thì dễ đo, dễ đánh giá bằng các tiêu chuẩn kỹ thuật; còn dịch vụ và buôn bán dịch vụ không thể đo lường bằng các tiêu chuẳn định mức kỹ thuật.
  • Hoạt động sản xuất vật chất chế tạo ra sản phẩm vật chất, các sản phẩm này có thể cất trữ dự trữ được hoặc có thể đem bán bằng cách vận chuyển đến các thị trường khác nhau để thoả mãn nhu cầu tiêu dùng đa dạng thông qua điều tiết của cung cầu trên thị trường. Còn hoạt động dịch vụ tạo ra “sản phẩm vô hình” và tiêu dùng dịch vụ diễn ra đồng thời (đi liền) với nhau. “Sản phẩm” dịch vụ không thể dự trữ được vì nó là “sản phẩm vô hình”.
  • Hoạt động sản xuất ra sản phẩm vật chất có chất lượng cao, tạo ra uy tín cho hãng sản xuất kinh doanh. Khách hàng có thể dựa vào nhãn mác, mẫu mã, ký hiệu sản phẩm của hãng để lựa chọn sản phẩm và không cần biết đến người sản xuất và chủ hãng. Còn “sản phẩm” của hoạt động dịch vụ phụ thuộc rất lớn vào chất lượng tiếp xúc, uy tín và sự tương tác qua lại giữa những người làm dịch vụ và những người được phục vụ.

Buôn bán dịch vụ không loại trừ phương tiện của hoạt động dịch vụ, những điều kiện sản phẩm kèm theo và các dịch vụ bổ sung khác. Những kết quả đọng lại ở những người được phục vụ, chủ yếu vẫn là quan hệ giao tiếp, sự đáp ứng kịp thời các nhu cầu, yêu cầu và lòng mong muốn của khách hàng đối với những dịch vụ và người làm dịch vụ trực tiếp phục vụ cho khách hàng.

2. Phân loại các hoạt động kinh doanh dịch vụ quốc tế

Trong kinh doanh quốc tế có nhiều loại hình dịch vụ quốc tế khác nhau. Tuỳ thuộc và từng góc độ tiếp cận khác nhau, người ta chia dịch vụ quốc tế thành các hoạt động dịch vụ cụ thể khác nhau.

Theo cách phân loại của Liên hợp quốc, các lĩnh vực dịch vụ được phân thành các dịch vụ vận tải (Transportation); các dịch vụ du lịch (Travel); các dịch vụ kinh doanh (Business services)… Ngoại trừ các ngành dịch vụ vận tải, dịch vụ đi lại (dịch vụ thu được do sự di chuyển của dân chúng từ địa điểm này sang địa điểm khác, như đi du lịch, đi công tác…), dịch vụ xây dựng, phần lớn các dịch vụ khác được coi là “không mua bán được” và khi tính đến thương mại của một quốc gia và các nhân tố khác liên quan, như cán cân thanh toán, người ta chỉ tính đến thương mại hàng hoá hữu hình. Các năm trở lại đây, ngày càng nhiều các hàng hoá dịch vụ được xem như “mua bán được”. Các hàng hoá này tham gia vào thương mại quốc tế với số lượng ngày càng tăng và kích thích sự quan tâm của các nhà kinh tế học vĩ mô.

Nhiều dịch vụ trong số    các dịch vụ kể trên được phân  loại thành “các dịch vụ kinh doanh”

(Business services). Các dịch vụ kinh doanh là một nhóm phức tạp các hoạt động, bao gồm: viễn thông, các dịch vụ tài chính, quyền sử dụng các thông tin hay các kiểu dáng thiết kế, các dịch vụ kế toán, xây dựng và cơ khí, quảng cáo, các dịch vụ luật pháp, tư vấn kỹ thuật và quản lý. Cùng với sự bùng nổ của thông tin và sự lan rộng của chính sách tự do hoá thương mại, hiệu lực của các ngành dịch vụ vượt khỏi biên giới của các quốc gia và một số trở nên mang tính toàn cầu. Có thể nói, sự phát triển của các ngành dịch vụ kinh doanh gắn liền với sự phát triển của “kỷ nguyên thông tin”.

Nếu đứng trên góc độ hình thức hoạt động, có thể chia dịch vụ quốc tế thành: dịch vụ xuất, nhập khẩu; dịch vụ đầu tư; dịch vụ ngân hàng; dịch vụ thanh toán; dịch vụ vận tải; dịch vụ bảo hiểm; dịch vụ tư van…

Nếu đứng trên góc độ bản chất của hoạt động dịch vụ, có thể chia dịch vụ quốc tế thành dịch vụ hoạt động hữu hình (như dịch vụ vận tải hành khách và hàng hoá, dịch vụ sửa chữa, bảo dưỡng các thiết bị công nghiệp, dịch vụ du lịch…) và dịch vụ hoạt động vô hình (dịch vụ ngân hàng, dịch vụ pháp luật, kế toán, bảo hiểm…).

3. Vai trò của dịch vụ quốc tế

Dịch vụ quốc tế đã và đang có vai trò đặc biệt quan trọng đối với nền kinh tế quốc gia và nền kinh tế thế giới.

a. Dịch vụ quốc tế là những hoạt động không thể thiếu đuợc trong nền kinh tế của mỗi quốc gia.

Nếu chúng ta xem xét nền kinh tế của mỗi quốc gia là một bộ phận không thể tách rời trong một chỉnh thể thống nhất, thì mỗi nền kinh tế đó gồm hai bộ phận chủ yếu hợp thành, đó là các ngành sản xuất vật chất và các ngành dịch vụ. Với sự biến đổi sâu sắc và phát triển với tốc độ ngày càng cao của nền kinh tế, các dịch vụ đang chiếm vị trí đặc biệt quan trọng. Số luợng lao động làm việc trong các ngành dịch vụ ngày càng chiếm tỷ trọng cao trong tổng lao động xã hội. Phần tổng sản phẩm quốc nội (GDP) và phần tổng sản phẩm quốc dân (GNP) do các ngành dịch vụ tạo ra cung đang có xu huóng gia tăng.

Chính vì vậy, trong những điều kiện mới của nền kinh tế thế giới, mỗi quốc gia không chỉ tập chung phát triển mạnh mẽ các ngành sản xuất ra sản phẩm vật chất, mà còn đặc biệt quan tâm đến phát triển các lĩnh vực, các hoạt động dịch vụ.

Theo đà phát triển của lực luợng sản xuất, với sự phát triển nhu vũ bão của cuộc cách mạng khoa học và công nghệ cùng với nhu cầu của con nguời ngày càng cao và đa dạng, lĩnh vực dịch vụ cũng có sự chuyển dịch co cấu đáng kể. Tuỳ thuộc tính đặc thù về tiềm năng, về trình độ kinh tế hiện đại mà mỗi nuớc đang cố gắng tạo cho mình những nhóm dịch vụ mũi nhọn khác nhau. Theo kinh nghiệm của các nuớc phát triển nhanh chóng trong khu vực và thế giới, thì các dịch vụ về tài chính, ngân hàng, dịch vụ về vận tải, buu điện, các dịch vụ về du lịch, thông tin đang là những loại hình mang lại hiệu quả kinh tế lớn và đã hình thành thị truòng trên phạm vi quốc tế.

b. Hoạt động dịch vụ là lĩnh vực đầu tu kinh doanh có hiệu quả nhanh

So với đầu tu vào kinh doanh ở các lĩnh vực sản xuất ra sản phẩm vật chất, thì đầu tu cho kinh doanh các hoạt động dịch vụ về co bản cần luợng vốn không lớn, nhung có doanh thu cao. Nhìn chung dịch vụ là lĩnh vực kinh doanh rất năng động và rộng rãi vì đối tuợng dịch vụ rộng (lĩnh vực sản xuất vật chất, tiêu dùng cá nhân). Thời gian, không gian phục vụ và tính đa dạng phong phú của nhu cầu khách hàng, về hoạt động dịch vụ đòi hỏi hoạt động kinh doanh này cũng đa dạng và phức tạp.

c. Tác dụng của hoạt động dịch vụ quốc tế trong nền kinh tế thế giới

Kinh doanh các dịch vụ quốc tế đang nhanh chóng trở thành một bộ phận co bản trong các hoạt động kinh doanh quốc tế. Ở những nuớc có nền kinh tế phát triển, lực luợng lao động làm việc trong lĩnh vực dịch vụ chiếm khoảng 80%, khu vực dịch vụ đã tạo ra khoảng 2/3 tổng sản phẩm quốc nội hay 3/4 tổng sản phẩm quốc dân.

Hiện tại, việc kinh doanh dịch vụ chủ yếu diễn ra giữa các nuớc công nghiệp đã phát triển. Còn các nuớc đang phát triển, theo truyền thống, họ đang tập trung hình thành và phát triển truớc hết là ngành nông nghiệp và tiếp theo là các ngành công nghiệp chế biến để đáp ứng những nhu cầu co bản, truớc khi tiến hành đầu tu vào lĩnh vực dịch vụ. Đáng chú ý là một số nuớc đang phát triển nhu Mê-hi- cô, Xin-ga-po, Trung Quốc… đang không đi theo mô hình kinh tế truyền thống nêu trên, mà tập trung ngay vào việc phát triển mạnh các khu vực dịch vụ. Sở dĩ nhu vậy là vì, các nuớc này đang thiếu các nguồn lực về nông nghiệp, nhung họ lại nắm bắt đuợc kịp thời xu huóng ra tăng của dịch vụ quốc tế, thông qua việc cung cấp nguồn lao động rẻ và đã đuợc đào tạo và có sẵn.

Việc buôn bán dịch vụ quốc tế mang lại nhiều lợi ích cho các công ty đa quốc gia. Chẳng hạn, công ty Citybank của Mỹ đã thu được 68% tổng doanh thu từ các hoạt động ở nước ngoài; 10 công ty quảng cáo hàng đầu của thế giới đã thu được hầu hết doanh thu từ nước ngoài. Việc cạnh tranh trong lĩnh vực kinh doanh dịch vụ đang tăng lên nhanh chóng ở tất cả các mức độ khác nhau. Hồng Kông, Xin-ga-po và các quốc gia Tây Âu đang ngày càng hoạt động tích cực trong các ngành dịch vụ ngân hàng, bảo hiểm và quảng cáo. Một vài năm gần đây, các công ty xây dựng của Mỹ có thể độc quyền thực sự trong các dự án xây dựng quy mô lớn. Hiện nay, các công ty của Hàn Quốc, I-ta-li-a, Nam Tư (cũ) và các nước khác đang giữ phần đáng kể trong kinh doanh xây dựng quốc tế. Hiện tại, việc kinh doanh các dịch vụ quốc tế ngày càng gia tăng, trong đó đáng lưu ý là sự gia tăng nhanh chóng của các hình thức dịch vụ kinh doanh quốc tế như bưu chính viễn thông, bảo hiểm..

Tiến bộ công nghệ là nhân tố thứ hai thúc đẩy dịch vụ quốc tế gia tăng. Tiến bộ công nghệ ban đầu đang dần dần tạo ra những phưong thức kinh doanh mới và cho phép hoạt động kinh doanh ngày càng mở rộng theo chiều ngang trên bình diện quốc tế. Tiến bộ công nghệ đang đặt ra một yêu cầu rất lớn đối với việc phát triển các dịch vụ xuất nhập khẩu sức lao động, dịch vụ chuyển giao công nghệ… Sự phát triển nhanh chóng của nền kinh tế thế giới đã thúc đẩy mạnh mẽ sự ra đời và phát triển của các hoạt động buôn bán dịch vụ quốc tế. Việc gia tăng các hoạt động dịch vụ quốc tế có tác dụng to lớn đối với nền kinh tế của mỗi quốc gia, cũng như hiệu quả kinh doanh của các công ty khi tham gia vào môi trường kinh doanh quốc tế. Điều đó được thể hiện:

Hoạt động dịch vụ phát triển thúc đẩy lĩnh vực sản xuất ra sản phẩm vật chất phát triển và đảm bảo cho lĩnh vực đời sống xã hội về vật chất, tinh thần được thuận tiện, phong phú và văn minh. Dịch vụ phát triển sẽ thúc đẩy phân công lao động quốc tế, thúc đẩy chuyên môn hoá và hợp tác sản xuất kinh doanh. Dịch vụ        quốc      tế phát triển     kéo theo                           nền   kinh             tế           mỗi quốc gia phát triển.                     Sự  phát triển mạnh của các   dịch vụ quốc tế  sẽ đảm bảo tốc độ gia tăng  tổng sản phẩm quốc  dân, giảm tỷ lệ thất nghiệp, tạo lập cán cân thưong mại và cán cân thanh toán…